Pravda, het Russische dagblad dat tussen 1917 (na de februari revolutie) en 1991 (zo'n beetje het einde van de koude oorlog) de waarheid moest brengen aan het Russische volk. Je hoeft geen complotdenker te zijn om te weten dat de Pravda (letterlijke vertaling: De Waarheid) nu niet bekend stond om zijn journalistieke vrijheid en dat er vooral, van overheidswege, een waarheid werd gecreëerd voor het volk.
De waarheid blijft mij intrigeren. Als ik het over de waarheid heb, dan heb ik het echt over de werkelijkheid, over dat wat er feitelijk is gebeurd of gezegd, heeft plaatsgevonden, hoe de zaken er aantoonbaar en controleerbaar voor staan. Al die versies van de waarheid van Jan en vooral van Alleman zijn soms best aardig hoor, maar richten vooral veel schade aan.
Jezus Christus, die van Nazareth, leerde ons dat de waarheid ons zal vrijmaken (Joh. 8:32). Hij zei van zichzelf in Joh. 14:6: ‘Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven.’ In onze moderne tijd zouden we iemand die dit soort uitspraken doet, licht-narcistische karaktereigenschappen toedichten, maar hij had wel een punt! De vraag blijft natuurlijk of deze uitspraak nu daadwerkelijk door hem is gedaan, of dat één van zijn volgelingen dit had bedacht en opgeschreven. Hoe dan ook, de waarheid maakt inderdaad vrij.
Wat mij het meest verbaast is de angst die mensen hebben voor de waarheid. Ik heb altijd geleefd volgens het principe: "als je altijd de waarheid spreekt, hoef je niet zoveel te onthouden". Dat komt misschien wat gemakzuchtig over, het geeft mij vooral veel rust. Ik hoef niet bij iedere kwestie te onthouden welk lulverhaal ik ooit had opgehangen of met welke kutsmoes ik toen probeerde weg te komen....pardon my French. Ik ben veel banger om mijn leugens te vergeten dan om de waarheid te onthouden. Als ik dan inderdaad ben vergeten wat er ook weer was gezegd of hoe het ook weer precies was gegaan, dan is dat op zichzelf ook weer de waarheid. Zo zie je....met de waarheid kom je altijd weg.
Laatst zat ik weer eens wat filmpjes te kijken van mensen die werden aangehouden omdat ze te snel reden. Ik moet altijd zo lachen om die mensen die denken dat ze hun boete kunnen ontlopen met één of ander volstrekt doorzichtig leugentje. Ik werd ooit aangehouden door een agent omdat ik te hard reed, in mijn Volvo V70. Toen hij mij hier op wees, reageerde ik met: "Ik weet het, maar ja, ze rijden ook zo lekker, hè!" De agent in kwestie reed ook in een Volvo V70, was verrast door mijn antwoord en we hebben een kwartier lang gezellig staan praten over onze fijne auto's. Een biertje erbij ontbrak er nog net aan, maar ik mocht na een waarschuwing gewoon doorrijden en we wensten elkaar nog een prettige avond!
Als ik het heb over het omarmen van de waarheid, dan heb ik het eigenlijk over vertrouwen. Hoe rustig zouden we leven als we er vanuit zouden kunnen gaan dat we elkaar gewoon op ons woord konden geloven. Als we het dan toch over Rusland hebben, moet ik denken aan hoe vaak ik mensen de uitdrukking "vertrouwen is goed, controle is beter" heb horen bezigen. Als ik ze dan vroeg of ze wisten van die deze uitspraak afkomstig is, schrokken ze vaak. Het is een uitspraak van Vladimir Iljitsj Oeljanov, beter bekend als Lenin, die van die communistische heilstaat, u weet wel. Vervolgens vroeg ik ze dan om het nu eens om te draaien: "controle is goed, vertrouwen is beter", en hier eens even over na te denken. Zouden we dan niet in een veel leuker en makkelijker wereld leven? Een wereld waarin we er gewoon op mogen vertrouwen dat mensen eerlijk zijn, de waarheid spreken, je niet in de maling nemen en...als ze dan iets verkeerd zouden hebben gedaan of gezegd, dat ze dan gewoon 'sorry' zouden zeggen en proberen te kijken of er nog iets te repareren is. Een wereld waarin we niet bang hoeven zijn om onze fouten, die we allemaal maken, gewoon toe te geven. Een wereld waarin je niet zoveel moeite zou moeten hoeven doen om je recht te halen. Op die vraag heb ik nog nooit iemand 'nee' horen antwoorden.
Waar komt die angst toch vandaan, de angst die veel mensen weghoudt bij de waarheid? Is het omdat de waarheid soms minder fraai is en ons in een lastig pakket kan brengen? Is het dat we ons schamen voor de waarheid en we daar dan minder mooi bij afsteken? Is het omdat we de ander liever pleasen met een leugentje dan dat de ander teleurgesteld is in ons als ze het echte verhaal kennen? Zeg het maar!
Ik voel me al 50 jaar erg vrij omdat ik niet hoef te leven met de last op mijn schouders van leugens, groot noch klein. Ik hoef me niet anders of beter voor te doen dan ik ben. Ik heb eigenlijk niets te verbergen, ik ben een open boek. De waarheid is eigenlijk heel saai....wáár...maar wel saai! Het spreken van de waarheid heeft mij veel meer geholpen en gered dan welk leugentje om bestwil dat ooit had gekund. Ik kan de wereld met open vizier tegemoet blijven treden, mezelf in de spiegel blijven aankijken en als mensen me dan toch niet geloven op mijn woord, dan is dat echt hun probleem.
Toch komen veel mensen altijd maar weg met leugens, halve waarheden en aannames. Dan hoop ik diep van binnen dat ze uiteindelijk wel een keer tegen de lamp zullen lopen, het ze van binnen op zal vreten of dat ze toch een 'dingetje' zullen hebben als ze uiteindelijk aan die hemelpoort staan, Petrus hakkelend te woord moeten staan en ze onverrichterzake naar die andere poort worden doorverwezen.
De waarheid is de waarheid, zelfs als niemand het gelooft, maar een leugen blijft een leugen, zelfs als iedereen het gelooft. (frase uit een gedicht van Rudy Hafkenscheid)