Democratie is niet voor bange mensen !

Een gevleugelde uitspraak van de liberaal Carel Polak uit 1968, tijdens de beantwoording van vragen van Kamerlid Kronenburg van de toenmalige Boerenpartij. Een uitspraak die nog iedere dag opgeld doet. Als volksvertegenwoordiger moet je blijvend keuzes maken. Keuzes voor de samenleving, keuzes die misschien niet altijd jouw keuzes zouden zijn maar die gemaakt moeten worden in het algemene belang van een samenleving, op lokaal niveau en op internationaal niveau.

Als politicus houd ik het meest van het lokale. Het is politiek bedrijven het dichtst bij de mensen en de samenleving waar je het voor doet. Het is daardoor ook de meest moeilijke vorm van politiek bedrijven. Je bent direct aanspreekbaar door de burgers en ondernemers in je gemeente. Met grote regelmaat word ik aangesproken als ik nietsvermoedend mijn broodje koop bij de bakker of een kopje koffie drink op een lokaal terras.

Je moet als lokaal volksvertegenwoordiger stevig in je schoenen staan. De verleiding om je eigen belang te laten prevaleren boven het algemeen belang of vanuit je betrokkenheid teveel individuele belangen van bewoners en ondernemers te willen behartigen, ligt altijd op de loer. "Nee" zeggen is überhaupt al moeilijk, maar als gemeenteraadslid soms nog wel moeilijker.

Een ander groot gevaar in de lokale politiek is de "emotie". Naast het functioneel boos worden of functioneel geïrriteerd kijken vraagt de politiek toch vooral om een houding van professionaliteit. Dat is soms veel gevraagd van de amateur politici die we zijn en die dicht bij het vuur zitten. Als de emotie een rol gaat spelen, is de rede weg en kun je er donder op zeggen dat het spel vilein en persoonlijk wordt en de burger het nakijken heeft.

Ook het 'Calimero denken' zorgt vaak voor boze en misdeelde politici die afgeven op 'de groten'. Als grotere partij, zeker binnen een coalitie heb je natuurlijk meer macht en kun je vanuit die positie makkelijker dingen bereiken. Als kleine partij komt het aan op het politieke 'spel' slim spelen om toch enige invloed te kunnen uitoefenen. Dat is het spel en als je daar geen lol aan beleeft moet je er acuut mee stoppen.

In dat kader heb ik op een zeker moment in de politieke functies die ik heb bekleed, het coalitie / oppositie denken losgelaten. Te vaak heb ik gezien hoe oppositie- en coalitiepartijen tegenover elkaar kwamen te staan, vanuit een wij/zij denken, waardoor het zicht totaal vertroebeld raakte en eigenlijk niemand meer echt wist waar het nu eigenlijk om te doen was.

Ook het ouderwetse links / rechts denken is wat mij betreft niet meer van deze tijd...voor zover dat ooit van enige tijd is geweest. Waar in de jaren '60 / '70 de linkse, socialistische partijen bang waren voor alle gastarbeiders die naar Nederland kwamen en de banen innamen van 'onze arbeiders', is het nu rechts die zich zorgen maakt over onze multiculturele samenleving. Waar de zorg voor het milieu en het klimaat ooit een 'linkse hobby' was, is het nu een keiharde 'rechtse business' geworden. Ook progressief en conservatief is nauwelijks meer te duiden. In mijn politieke 'carrière' heb ik bijvoorbeeld de PvdA als zeer conservatieve partij ervaren en D'66 als meer progressief, hoewel het bij hen vaak weer van de windrichting afhangt.

Wat lokale politici het allermoeilijkst vinden, is dat ze slechts raadslid zijn. We stellen kaders op hoofdlijnen en controleren het dagelijks bestuur over het gevoerde beleid....no more, no less.

Toch gaat het overgrote deel van de gemeenteraadsleden maar wat graag op die stoel van de wethouder zitten en soms nog het liefst op de stoel van de ambtenaar. Het is me een stelletje betweters dat tot op de details wil sturen en bepalen waar precies welke lantaarnpaal komt te staan. Ik zal het ongetwijfeld zelf ook wel eens doen hoor...niets menselijks is mij vreemd...maar ik probeer toch met grote regelmaat even wat afstand te nemen om het grotere plaatje te kunnen blijven zien.

"Het verliezen van het doel is de meest voorkomende vorm van domheid", aldus Friedrich Nietzsche. Een nogal boude uitspraak, maar naast slimme politici bestaan er nu eenmaal ook politici die het wat minder slim aanpakken en bijvoorbeeld denken dat oppositie voeren betekent dat je overal tegen moet zijn waar de coalitie vóór is. Politici die denken dat het college "de vijand" is die toch vooral bestreden moet worden. Politici die denken dat het binnenhalen van een motie of een amendement hetzelfde is als het scoren van een doelpunt in een voetbalwedstrijd. Politici die niet (meer) precies weten waarom ze daar ook al weer zaten, negatief en wantrouwend zijn beschouwen als kritisch zijn en daarmee invulling denken te geven aan hun controlerende taak.

Iedere gemeente heeft wel last van dergelijke partijen. Vooral omdat ze ook nog vaak de lokale pers weten te halen met hun politieke diarree, waardoor de burgers een eenzijdig gekleurd beeld van de werkelijkheid krijgen. Onder het mom van 'goed nieuws is geen nieuws' neemt de lokale en regionale pers dit met graagte over en is 'hoor en wederhoor' helaas geen dagelijkse praktijk meer van de gemiddelde journalist.

Wie vandaag je medestander is, kan morgen je opponent zijn. Ik spreek bewust niet over vriend of vijand. De ervaring leert dat je in de politiek geen vrienden maakt en als je het politieke spel goed speelt ook geen vijanden. Als politicus zul je altijd een eigen afweging moeten maken. Een afweging waarmee in jouw visie, vanuit jouw denken en vanuit jouw kennis en ervaring, de samenleving het meest gediend is. Dat zal je soms wel en soms niet in dank worden afgenomen.

Politiek...het is zo leuk...vooral als je na het robbertje knokken in de politieke arena ook nog een biertje met elkaar kunt drinken.